Pankreas kanseri olduğundan şüphelenen birinin yapması gereken ilk şey, bir doktora görünmek ve bazı testler yaptırmaktır. Pankreas kanserini teşhis etmek zor olabilir. Doktorların pankreas kanseri için en sık kullandıkları kan testi olan alfa-fetoprotein (AFP) testi çok doğru değildir.
BT taraması veya MRI sırasında küçük tümörler bulmak mümkün olsa da, bu taramalarda tümöre benzeyen ancak kanser olmayan birçok başka şey vardır. Ek olarak, bu “tümör benzeri” şeylerden bazıları kanser olabilirken bazıları kanser olmayabilir.
Test edilmeden önce pankreasta bir tümör bulunana kadar beklememek en iyisidir. Kanseri ne kadar erken tespit ederseniz, hayatta kalma şansınız o kadar iyi olur. Bazen bir kişi pankreas kanseri olduğunu zaten biliyor. Buna “varsayımsal” pankreas kanseri (PPCC) denir ve doktorların bunu erken aramasının ana nedenlerinden biridir.
Doktorların PPCC’yi önceden bulmaya çalışmasının bir yolu, genetik bir testtir. PPCC ile ilişkili belirli bir gen vardır. (Gene CDKN2A denir.) Bu gene sahip ve ayrıca nöronları alınmış kişiler üzerinde yapılan çalışmalar, PPCC’nin tüm vücuda yayılmaya başlamadan önce bulunmasında bir miktar başarı gösteriyor.
Bazen PPCC, karaciğer biyopsisi veya karaciğer veya safra kanallarının iğne biyopsisi sırasında bulunabilir. Bazen bir iğne biyopsisi, herhangi bir semptom olmasa bile pankreasta kanser hücrelerini bulabilir. Bunlara “insidentaloma” denir. Karın BT taraması da herhangi bir semptom olmadan pankreasta kanser bulabilir.
Pankreas Kanserinin Belirtileri ve Tedavileri Nelerdir?
Pankreas kanseri belirtileri her insanda çok farklı olabilir ve yavaş yavaş ortaya çıkabilir. En sık görülen semptom sarılıktır (cilt ve gözlerin sararması). Diğer olası semptomlar şunlardır:
Pankreas kanserini “tedavi etmenin” bir yolu yoktur. Bununla birlikte, çoğu insan için tümörlerini küçülten ve hatta büyümelerini engelleyen tedaviler vardır. PPCC’li kişiler için kullanılan ana tedavi kemoterapidir. Radyasyon tedavisi, tümörleri küçültmek veya kemoterapi başlamadan önce büyümelerini durdurmak için de kullanılabilir.
Herhangi bir tedaviye başlamadan önce, harcanan zamana ve zahmete değdiğinden emin olmak önemlidir. Pankreas kanseri yavaş büyüdüğü için, PPCC’li herkes kemo veya radyasyon olmadan olduğu kadar uzun süre yaşayamaz.
Kemoterapinin bu kadar çok yan etkisinin olmasının başlıca nedenlerinden biri pankreastaki hem normal hücrelerin hem de tümör hücrelerinin aynı ilaçlardan etkilenmesidir. Ancak tek başına kemoterapiden yeterince yardım alamayan insanlar için başka tedaviler de mevcuttur.
Pankreastaki herhangi bir tümörü çıkarmaya çalışmak için cerrahi yapılabilir veya küçük tümörler, radyofrekans ablasyon (RFA) adı verilen soğuk bir prob ile dondurulabilir. Pankreastan tümörleri çıkarmak için ameliyat sıklıkla yapılmasa da, vücudun diğer bölgelerindeki kanserler için sıklıkla kullanılır. Pankreas kanseri ameliyatı ile ilgili temel sorun, tümörlerin çoğunun, hepsini çıkarmanın çok zor olduğu yerlerde bulunmasıdır.
Pankreas kanseri hücrelerinin üzerlerinde, birbirine yapışmalarını zorlaştıran bir tür yapıştırıcı bulunurken, normal hücrelerde bu madde yoktur. Bir gün bu gerçeği kullanarak tümör hücrelerini “çıkarmak” ve böylece ameliyat olmadan alınabilmeleri mümkün olabilir. Bu, küçük tümörleri büyük cerrahi ve riskleri olmadan çıkarmayı mümkün kılacaktır.
Kemo ve radyasyon, PPCC için kullanılan ana tedavilerdir. Yaşamı birkaç ay uzattığı çalışmalarda gösterilmiştir. Ancak kanser, başladıkları anda pankreasın dışına yayılmışsa, etkili olmayabilirler. Bu, doktorların erken dönemde pankreas kanseri aramayı önermesinin nedenlerinden biridir.
PPCC için en sık kullanılan kemo tipine gemsitabin (ayrıca gemzar) denir. Kapsül şeklinde gelir ve genellikle damara giren bir kateter (ince tüp) veya doğrudan damara enjekte edilen bir iğne yoluyla vücuda alınması gerekir. Kemo genellikle birden çok kez verilir.
Bazen, yan etkiler çok kötüleşirse kemoterapinin dozu azaltılmalıdır. PPCC için kullanılan başka bir tedaviye nab-paklitaksel (Abraxane) denir. Bu kullanım için 2006 yılında FDA tarafından onaylanmıştır ve gemsitabine göre daha az yan etkiye sahiptir.
Ayrıca, tümörlerin küçülmesine neden olma ve aynı zamanda hastaların tek başına gemsitabin ile olduğundan daha uzun yaşamalarına izin verme yeteneği gösteren bazı yeni ilaçlar da vardır. Bunlara erlotinib (Tarceva), bevacizumab (Avastin) ve regorafenib (Stivarga) dahildir.
Radyasyon Terapisi Nedir?
Radyasyon tedavisi, kemoterapi veya cerrahi ile çıkarılamayan tümörleri küçültmek için kullanılır. Radyasyon, ilk etapta tümörlerin büyümesini önlemek için seçici olarak da kullanılabilir. PPCC için kullanılan radyasyona brakiterapi adı verilir, burada bir BT taraması nerede olduğunu gösterdikten sonra tümöre bir radyoaktif pelet yerleştirilir. Radyoaktif tohumlar (tohum olarak adlandırılır) bazen doğrudan tümörün içine veya yakınına implante edilir.
Harici ışın ve tüm vücut radyasyonu dahil olmak üzere diğer radyasyon tedavileri de mevcuttur. Bunlar, tümörü hedeflemek veya kemoterapiden sonra hala büyüyorlarsa tümörleri küçültmek için kullanılabilir.
Kemoterapi vücudun diğer bölgelerinde hasara neden olabileceğinden, bu ilaçlarla tedavi edilen kişilerin kanserleri geçtikten sonra bir süre başka tedavilere ihtiyacı olabilir. Bunlara tansiyon ve kolesterol kontrolleri, kan nakli ve hatta karaciğer nakli dahildir.
Cerrahi, genellikle zarar vermeden veya hayatta kalma süresini uzatmadan mümkün olduğunda kemo veya radyasyonla aynı anda gerçekleştirilir. PPCC ameliyatı ile ilgili temel sorun, birçok tümörün ulaşılması zor yerlerde bulunmasıdır, bu nedenle hepsi çıkarılabilse bile geride kalanlar olabilir. Cerrahi, tümörü çıkarmak veya yok etmek için kullanılır, ancak yeni bir kan damarı (anjiyogram olarak adlandırılır) eklemek veya pankreasın bir kısmını çıkarmak için de kullanılabilir, böylece geri kalanı çıkarılabilir. Bazen kemoterapi veya radyasyon tedavisine hazırlanmanın bir yolu olarak da yapılır.
Evre 3 pankreas kanseri olan kişiler için, hayatta kalma oranlarını arttırdığı gösterilen bir ameliyat tipine PEG (pepsin-endoskopik gastrostomi) denir. PEG ameliyatı, ağızdan mideye bir besleme tüpünün yerleştirilmesini ve ardından bir kateterin bağlanmasını içerir.
