Meyan Kökü Nedir? Faydaları Nelerdir?

Meyan Kökü Nedir? Faydaları Nelerdir? Meyan, baklagil ailesinin bir üyesidir ve Avrupa ve Asya’ya özgü bir türdür. Ayrıca, çeşitleri arasında “Çin meyan kökünün” listelendiğini görebilirsiniz. ABD ve Çin’de yetişen farklı alt türleri de vardır. Meyan kökü özleri şekerden 30-50 kat daha tatlıdır; Eski çağlardan bugüne kullanıla gelen meyan kökü önemli ihraç ürünlerimizdendir.

Kolalı içeceklerin hammaddeleri arasında yer .. alan. bitki, Türk halk tababetinde oldukça yaygın kullanıma sahiptir. İçeriğindeki doğal tat­landırıcılar sayesinde, tadı açı olan birçok bitki çayında tatlandırıcı ola­rak kullanılmaktadır.

Meyan kökü kullanımıyla ilgili ilginç bir noktaya dikkat çekmek is­terim. Meyan kökü Çin. tıbbında “rehber bitki” olarak yer almaktadır. Meyan kökü, diğer bitkilerin etkilerini artırmak ve diğer bitkileri en faydalı olacakları yere yönlendirmek için kullanılmaktadır. 2013 yılında, bu kullanım Tianjin Geleneksel Çin Tıbbı Üniversitesi tarafından göz­lemlenmiştir. Bu antik kullanım biçimi, meyan kökünün Çin tıbbında en çok kullanılan bitki olmasına katkıda bulunmuştur.

Meyan kökü balgam söktürücü ve göğüs yumuşatıcı özellikte olup dünyada birçok ülkede bu özelliklerinden ötürü pastillerde oldukça faz­la kullanılmaktadır. Yumuşatıcı etkisi sayesinde ses kısılmalarına karşı kullanılan meyan kökü, ağız ülserleri için de güvenle kullanılabilir. Bu gibi durumlarda köklerin çayından ziyade, köklerin kaynatılması ile elde edilen sıvının ısıl işlem ile suyunun uçurulması ile elde edilen ve “meyan balı” olarak adlandırılan katı malzeme kullanılmaktadır. Özel­likle soğuk kuzey Avrupa ülkelerinde kış aylarında çok yaygın olarak kullanılan licorice siyah şeker/pastiller meyan balından üretilmektedir.

Meyan kökü, salgı bezlerini kontrol eden .. bir bitkidir. Ülkemizde özellikle Adana, Mersin, Hatay gibi sıcak Akdeniz şehirlerinde yaz aylarında şerbet olarak bolca tüketilmektedir. Bu sıcak şehirlerde kulla­nımın yaygın olması, susama isteğini ve terlemeyi baskılama özelliğine bağlanır. Ayrıca Ramazan ayında yoğun tüketimi bu özellikle alakalıdır diye düşünülmektedir.

Meyan kökünün bileşen yapısı o kadar karmaşıktır ki, araştırmacılar glabra çeşitliliğinde 134 farklı bileşik izole etmiştir. Meyan kökünde 4 temel ve önemli bileşik türü vardır: Flavonoidler, kumarinler, triterpe­noidler ve stilbenoidler. Flavonoidler bitkinin renk pigmentinden so­rumludur ve genellikle pek çok faydalarının yanı sıra zengin antioksidan ve anti enflamatuar özellikleri vardır. kumarinler ve stilbenoidler genel­likle anti enflamatuar ve antibiyotik olan polifenollerdir. Triterpenoid­ler, steroidal maddeler içerir. Hadi o zaman meyan kökünün sağlığımız üzerine faydalarına bakalım.

Enfeksiyon Hastalıklarında Meyan Kökü

Malum, bu günlerde yeni korona virüsü (COVID-19) hepimizin gündemi. Hastalığın Çin’den tüm dünyaya yayılıp küresel salgın haline dönmesi enfeksiyon hastalıklarına dikkat çekmiştir. İlk vakalar Çin’de görüldüğü için en çok veri, farklı uygulamalar Çin’den gelmektedir.

Çin, COVID-19 tedavi protokollerine geleneksel Çin tıbbı uygulama­larını dahil etmiştir. Bu· protokolde 3 ayrı geleneksel Çin tıbbı reçetesi resmen yer almıştır. Mevcut tedavi seçeneklerine ek olarak COVID-19 enfekte hastalarında görülen pnömoni (zatürre) genel semptomlarına karşı geleneksel Çin tıbbında kullanılan Qing Fei Pai Du Tang isimli, antik çağlardan beri kullanılan içecek reçetesi Çin resmi otoritelerince resmen reçetelendirilmişir. (!Ju kadim tarifte de birçok tarifte olduğu gibi Meyan köküne rastlıyoruz.

Çin merkezi hükümetinin koronavirüs bilim kurulu üyesi, Çin Bi­limler Akademisi üyesi ve Wuhan’daki Jiangxia TCM hastanesinde per­sonel direktörü Dr. Zhang Boli, koronavirüsün bulaşıcı bir patojenik saldırı olduğunu, Qing Fei Pai Du Tang’ ın viral hastalıklara karşı üst düzey koruma sağladığına inandığını beyan etmiştir. Çin Geleneksel Te­davi ( TCM) hekimlerinin teorisine göre, koronavirüs, hastalık ilerleme aşamasına· ve bireysel koşullara bağlı olarak sıcak soğuk fark etmeden nemden beslenen bir hastalıktır.

Qing Fei Pai Du Tang’ ın akciğerlere hava girişini artırarak, yüksek ateşi düşürerek, balgamı temizleyerek ve ciğerlerdeki suyun uzaklaştırılmasını teşvik ettiğini bildirmiştir. Çin’in Geleneksel Çin Tıbbı İdaresi tarafından açıklanan bir raporda, Qing Fei Pai Du Tang ile tedavi edilen 701 doğrulanmış koronavirüs vakası analiz edilmiştir. 701 vaka 10 ilde 57 tıbbi kurumda tedavi edilmiştir. 701 hastanın 130’u tedavi edilmiş ve taburcu edilmiştir. 51 hastanın semptomları tamamen kaybolmuştur

268 hastanın semptomlarda dü­zelme görülmüş ve 212 hastanın semptomları stabil kılınarak kötüleşme olmadığı tespit edilmiştir. TCM doktorları ayrıca Qing Fei Pai Du Tang almanın yorgunluk, iştahsızlık ve boğaz ağrısı gibi diğer semptomların şiddetini azalttığını gözlemleyerek, bildirmiştir. Özetlemek gerekirse, resmi olarak yapılan yayınlara göre 21 bitkisel bileşen içeren Qing Fei Pai Du Tang, hafıfila şiddetli arasında değişen binlerce hastayı tedavi etmek için’ kullanılmıştır.

Meyan kökü bileşenlerinden triterpenoid, antiviral ajan olarak onay­landıktan sonra meyan kökü özleri bağışıklık sistemi için güçlendirici doğal kaynak olarak kabul görmektedir. Bu antiviral özelliğin araştırıl­dığı değerli çalışmada herpes virüsü, HIV, hepatit virüsü, SARS korona­virüsü ve influenza virüsüne karşı meyan kökünün içindeki triterpeno­idlerin antiviral rolleri kısaca özetlenmiştir.

Çalışmanın sonuç kısmında yer alan, “Meyan kökü triterpenoidleri yeni bir geniş spektrumlu an­tiviral ilaç olma potansiyeline sahiptir ve klinik tedavide yaygın olarak kullanılacaktır” cümlesi çok ama çok önemlidir.
Food Chemistry’de yayımlanan bir çalışmada ise meyan kökü “anti­oksidan, serbest radikal süpürücü, immün sistemi uyarıcı” özelliklere sahip olarak tanımlanmıştır.

Meyan kökü, etkili bir balgam söktürücü olarak boğaz ağrısına veya öksürüğe karşı faydalıdır. Sistemin öksürük yardımıyla ortadan kaldır­maya çalıştığı mukusun gevşetilmesine ve atılmasına yardımcı olur. Ya­tıştırıcı, iltihap önleyici özellikleri boğaz ağrısında hızlı rahatlama sağla­yabilir. Bu semptomları hatırlıyoruz değil mi?

Kanserde Meyan Kökü Etkileri

Yukarıda meyan kökünün çok fazla antioksidan madde içerdiğini, serbest radikal süpürücüsü olduğunu belirtmiştik. Kanserle baş etmekte bunlar önemli ajanlardır. Yapılan çalışmalar meyan kökü özlerinin bazı kanser türlerine karşı doğal bir ajan olarak kullanılabileceğine hükmet­mektedir.

Yapılan bir çalışmada oral kanser hücre hattında, meyan kökü bir polisakkarit apopt􀂜zu (hücre ölümü) teşvik edip kanser hücrelerinin büyümesini engellemiştir. Meyan kökü insan kanser hücreleri için toksik etkidedir, ancak sağlıklı hücreler için toksik etki göstermemektedir. Kla­sik kanser tedavilerinde kullanılan ilaçların yan etkilerini, sağlıklı hüc­relere verdiği zararı göz önüne aldığımızda, meyan kökü bileşenlerinde bulunan glisirizin hakkında çok daha fazla çalışmalın insanlık için bü­yük hizmet olacağı açıktır.

Meyan köklerinde bulunan bir polifenol licochalcone A ve liquiriti­genin, hücrelerdeki enflamatuar ve proliferatif (çoğalmayı tetikleyen, sti­müle eden) yolları bloke eder. Kanserin temel özelliğinden biri de damar oluşturma yeteneğinin olmasıdır. Kanser hucreleri normal hücrelerden çok hızlı çoğaldığı için fazla miktarda enerjiye ve atık maddelerin uzak­laştırılmasına ihtiyaç duymaktadır. Kanser hücresinin farklı doku ve or-· ganlara yayılması için damar oluşturması gereklidir.

Kanser hücresinin, var olan damarlardan yeni damar uzantıları oluşturmasına anjiyogenez denir. Değerli bileşen licochalcone A’nın kanser hücrelerinin VEGF re­septörünü bloke ederek hücrenin kendi kan damarlarını (anjiyogenez) üretmesini engellediği çalışmalarla kanıtlanmıştır.

Meyan kökü bileşenlerinde bulunan flavonoidlerin kolit ile ilişkili kolon kanserinde tümör oluşumunu önlediğine dair hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar vardır.

“Kötü” östrojenler kansere neden olabilir. Meyan kökünde bulunan liquidtigenin “iyi” bir östrojen gibi davranabileceğine, östrojen reseptö­rü betaya bağlanarak kanseri önleyebileceğine dair kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Yapılacak kaps:µnlı çalışmaların sayısının artması belki de ilerleyen günlerde bu zor hastalığa karşı çözümlerden biri olarak meyan kökünü çıkarabilir.

Meyan kökü ayrıca farklı coğrafyalarda geleneksel ve tamamlayıcı te­davilerde, boğaz, mide ve onikiparmakbağırsağı ülserlerine karşı, bron­şitte, kronik gastritte, hazımsızlıkta, kolikte, primer adrenokortikal yet­mezlikte (adrenal yetmezlik), öksürükte, osteoartritte (kireçlenme), (SLEJ sistemik lupus eritematozusta (sebebi bilinmeyen cilt, eklem, böbrek, kalp zan (pericardium), akciğer zarı (pleura) gibi birçok doku ve organ iltiha­bına bağlı çok sayıda bulgularla giden, değişik seyir gösteren ve bağışıklık sisteminin bozuk çalışması sonucu ortaya çıkan bir hastalık), bakteriyel enfeksiyonlarda, kronik yorgunluk sendromlarında ( CFS), kontakt der­matitte (alerjik egzama, iritan egzama), atopik dermatitte (egzama), po­likistik over sendromuna karşı, hepatit B ve C’de kullanılmaktadır.

Kullanım şekli ve miktarı

Meyan kökü ekstreleri markaya göre konsantrasyon farklılıkları gösterdiğinden hekiminizin markaya göre doz belirlemesi gerekir. Çay olarak tüketimde meyan kökü eğer lif olarak kullanılacaksa ufalanmış liflerden 1 tatlı kaşığı kadar bitki 1 bardak kaynar suda 6-8 dakika dem­lenip süzüldükten sonra içilir.

Yetişkinlerde günde 2 bardak çay yeterli olacaktır. Tatlı olduğu için limonla servis etmek daha iyi olacaktır. Çay yapılırken direkt kök kullanılacaksa 1 tadı kaşığı kök, 1 su bardağı suyla cezveye konur ve 5 dakika kaynatıldıktan sonra süzülüp içilebilir. Me­yan balı tüketilmesi durunda günde 3 kez 1 nohut tanesi kadar bal pastil gibi emilerek tüketilebilir

Kullanırken Dikkat edilmesi gereken hususlar

Hamileler ve küçük çocuklar meyan kökü ve yan ürünlerini kullana­maz. Yı.iksek tansiyon hastaları meyan kökü kullanmamalıdır. Uzun süre kullanımlarda potasyum eksilmesine neden olabilir. Uzun süreli kulla­nımlar için, kullanım miktarlarını ve sürelerini hekiminiz belirlemelidir

Meyan Kökü Nedir? Faydaları Nelerdir? isimli makalemizde sizlerle beraber olduk, bu yazımızı beğendiyseniz diğer bir  önemli makalemiz olan Şeflera Bitkisi Bakımı Nasıl Olmalıdır? yazımıza gözatabilirsiniz.