Antioksidan Deposu Aronya Nedir? Yetiştiriciliği Nerelerde Yapılır?

Yüksek antioksidan seviyeleri ile dikkat çeken aronya popülaritesi her geçen gün artan bir meyvedir. Kanserle mücadelen zayıflamaya kadar doğal çözümler sunmaktadır. Bu nedenle de pek çok ülke tarafından el üstünde tutulmaktadır.

Ülkemizde de aronya fidanı Tarım Bakanlığı tarafından hazırlanan teşvik projeleri ile çiftçilere dağıtılmaktadır. Böylece Türkiye’de toprakların korunması, üretimin desteklenmesi ve çiftçiliğin sürdürebilir olması da hedeflenmektedir.

Ayrıca ülkemizde yetiştirilebilir olması sebebiyle de pek çok girişimci için karlı bir yatırım aracıdır. Peki bu süper meyve nerelerde yetişir? Ne işe yarıyor? Gelin bu soruları birlikte yanıtlayalım.

Aronya Nedir?

Aronya ülkemizin yeni tanışmakta olduğu üzümsü bir meyvedir. Literatürde rosales (Gül) takımına mensuptur ve cins adı aronia olarak geçmektedir. Ilıman iklim kuşağını seven bitki çok yıllık çalı formundadır. Kışları yapraklarını döker ve uzun ömürlüdür. Bununla birlikte boyu 2,5 metreyi bulabilmektedir.

Bu kıymetli bitkinin memleketi aslında Kuzey Amerika’dır. Fakat 1900’lü yıllarda kıtalar aşarak ilk önce Rusya’ya getirilir. Ardından 1950’de Almanya aronia bitkisi ile tanışır. Elbette zamanla Avrupa ülkelerine yayılır ve ticari üretimine başlanır.

Ülkemizde ise ilk buluşma 2012 yılında gerçekleşir. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, fidan üretimi için deneme plantasyonu oluşturur. Yapılan çalışmalar sonucunda ‘Viking’ ve ‘Nero’ türleri tescillenir. Ardından sertifikalı fidan yetiştiriciliği ivme kazanır.

Aronya bitkisi Türkiye’de nerelerde yetişir?

Enstitü ilk büyük denemelerini Kırklareli’nde 200 dekar, Manisa’da ise 50 dekarda aronya bahçeleri kurarak yapmıştır. İlk hasat şenlik havasında 2017 yılında gerçekleştirilir.

Bugün ise Marmara, Ege, İç Anadolu, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde toplamda 777 dekarda, 129 bin 800 fidan büyümektedir.

Aronya Yetiştiriciliği İçin Uygun İklim Nedir?

Aslında çok fazla bir özel iklim talebi yoktur. Aronya yetiştiriciliği için ılıman bölgeler elverişlidir. Ayrıca dona karşı oldukça dirençli olan bitkinin diğer yaşam alanları ise şöyledir;

• Nemli ve asitli toprakları sever
• Toprağın PH aralığı 5,0 – 6,5 aralığında olmalıdır
• Bataklık, uçurum, gölge toleranslı, çalılık yerlerde varlık gösterir
• Kar altı sürgünleri -35 dereceye, çiçekleri ise –2 dereceye kadar dayanır
• Drenajlı topraklardan hoşlanır
• Organik madde sever (torf, solucan gübresi, iyi yanmış ahır gübresi ve kompost)

Her ne kadar kıraç, bataklık ve dağlık alanlarda da yetişiyor olsa da verimlilik açısından vadilerde bahçelerin kurulması tavsiye edilmektedir. Bahçelerin güneye dönük, hafif meyilli tam güneş alan ve sulanabilen alanlar olması gerekmektedir.

Diğer yandan kırmızı ve siyah olmak üzere iki türü bulunmaktadır. Ancak birbirlerinden oldukça farklı özellik göstermektedirler. Aralarındaki farklar şöyledir; siyah renkteki meyve tüysüz, yaz sonu olgunlaşır, kuru ve ıslak toprak severken, kırmızı renkteki meyve tüylü, sonbahar olgunlaşır ve ıslak toprak sever.

Aronya fidesi nasıl yetiştirilir?

Aronya fidesi, tohumdan ya da çeliklerin köklenmesi yoluyla elde edilebilmektedir. Meyvenin içerisinden alınan çekirdekler ve paket tohumlar ekim için uygundur. Ancak tohumdan yetiştirmenin daha az verimli olduğu düşünülmektedir. Çünkü çelik alınarak çoğaltmanın daha verimli ve uzun ömürlü olduğu görülmektedir.

Aronya fidanı dikimi nasıl yapılmalıdır?

Aronya fidan dikimi öncesi en az bir yıl önce toprağın hazırlanması gerekmektedir. Toprak analizi yapılarak eksikliklerin giderilmesi önemlidir. Gerekli ise pH düzenlemesi için kükürt 6 ay öncesinden toprakla buluşturulmalıdır.

Fidanlar için ilk 2 yıl çok önemlidir. Bu süre zarfında bitki asla susuz kalmamalıdır. Yılın 12 ayı tüplü fidanların dikimi için müsaittir. Fakat açık kök fidanlar için en uygun dikim zamanı kasım ve mart aylarıdır. Özellikle bitkinin köklerinin ince ve hassas olması dolayısıyla dikim sırasında kimyasal gübre kullanılmamalıdır. Ayrıca dikim sonrası mutlaka toprak ıslatılmalıdır.

Dekar başına 220 fidana kadar dikim yapılabilmektedir. Tüplü fidanlar daha derin olacak şekilde dikimi yapılmalıdır. Dikim için açılan çukura organik gübre karıştırılarak yüzey toprağı ile çukur doldurulur. Burada önemli olan bir diğer nokta da şudur;

• Makine ile hasat edilmesi planlanan bahçede sıra arası 4 metre, sıra üstü 75cm olmalıdır.
• El ile hasat edilmesi planlanan bahçede sıra arası 2 metre, sıra üstü 1,5 metre olmalıdır.
• Fidan seçimi yapılırken Tarım Bakanlığı onaylı olmasına dikkat edilmelidir. Çünkü 5553 Sayılı Tohumculuk Kanunu’na göre sertifikasız fidan üretimi ve pazarlanması yasaktır.
• Dikim sonrası hafta da iki kez sulama yapılmalıdır. Akabinde boğaz doldurma ve çanak açma işlemleri yapılmalıdır. Ayrıca yabancı otlara müdahale önem arz etmektedir. Bu nedenle malçlama uygulaması önerilmektedir.

Aronya ağacı bakımı zor mudur?

Aronya ağacı verimli ve uzun ömürlü olması açısından düzenli bakımlarının yapılması gerekir. Bunun için alçak ve yatay uzanan toprağa yakın dallar budanmalıdır. Dik ve yukarı ilerleyen sürgünler ellenmemelidir. Sonbahar mevsiminde budama yapılmaktadır. Yalnız don riski olan bölgelerde budama işlemi ilkbahara bırakılabilmektedir.

Hastalıklı, kurumuş dallardan ağaç arındırılmalıdır. Dip sürgünler ve 5 yaşını geçen dip dallar da budanmalıdır.

Bitkinin zararlıları nelerdir?

Aronya böceklenme ya da hastalık gösteren bir bitki değildir. Bu nedenle zirai ilaç kullanımı söz konusu da değildir. Ancak yine de zaman içerisinde zararlı popülasyonların oluşması öngörülmektedir. Bunlar arasında; noktalı sirke sineği, yaprak biti, akar ve cüce ağustos böceği yer almaktadır.

Aronya Faydaları Nelerdir?

Süper meyve unvanı kazanan aronya faydaları nelerdir? Yüksek antioksidan seviyesi ile rakipleri enginar, çilek, yaban mersini gibi pek çok meyve ve sebzeyi geride bırakmaktadır. Oksijen Radikal Absorbans Kapasitesi (ORAC) değeri 16.062’dir. Bu değer ile aronya ne işe yarıyor derseniz kısaca faydaları şöyledir;

• Öncelikle kansere karşı oldukça güçlü bir savaşçıdır.
• Radyasyon zehirlenmelerinde tedavi amaçlı kullanılır
• Dolaşım, sindirim ve solunum sistemlerinin iyileştirilmesinde kullanılır
• Karaciğeri kimyasallardan korumaktadır
• Mide rahatsızlıkların onarılmasında etkilidir
• Yaşlanmayı geciktirmektedir
• Metabolizmayı hızlandırır, kilo vermede yardımcıdır

Aronya nasıl tüketilir?

Her eve lazım gelen aronya nasıl tüketilir? Özellikle Rusya’da tıbbi bitki kategorisinde yer alan aronya, çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Diğer yandan şarap üretimi de yapılmaktadır. Oldukça ekşi olan ve geniş ürün yelpazesine sahip bitkinin tüketim halleri şu şekildedir;

• Kuru meyve
• Şarap
• Reçel
• Meyve suyu
• Çay
• Dondurma
• Pasta
• Marmelat
• Gıda boyası
• Besin takviyesi

Ülkemizde aronya çayı tüketimi daha fazladır. Genellikle diyet yapan kişilerden rağbet görürken diğer yandan cilt tazeliği ve sindirim sistemi sorunu yaşayan kişilerde bu süper meyveyi tercih etmektedir. Aşırı tüketilmemesi halinde herhangi bir yan etkisinin olmadığı bilinmektedir.